Bonsai stijlen

In de natuur worden bomen door de invloed van weer, wind en standplaats tot allerlei groeivormen gedwongen. Bonsai komen dan ook voor in vele vormen en maten en worden naargelang hun groeiwijze in verschillende stijlen en vormtypes ingedeeld.

Enkele vormen lijken misschien vreemd en onnatuurlijk, maar alle berusten ze op groeiwijzen van bomen zoals ze in de natuur voorkomen. Toch heeft elke boom zijn eigen karakter en bestaat er ook binnen een bepaalde stijl nog altijd een enorme variatie. De namen worden meestal aan een bonsai-type gegeven aan de hand van de vorm of het aantal stammen die de boom heeft.

Bankan

 

De gedraaide stijl - Is waarschijnlijk het dichtst bij wat uit China overgekomen is; ook bekend als de Dragon Style is het een favoriet in Chinese Bonsai. Een Dragon Style Bonsai (of Green Dragon) is een gunstige aanwezigheid in de tuin, de mystieke Chinese draak symboliseert geluk en welvaart. In deze stijl draait de boom om zichzelf heen als een Chinese draak. De schors lijkt zich een weg omhoog te winden langs de stam, net als een slang zich zich langs een stam omhoog beweegt.

Hokidachi

 

Bezem Stijl - Bomen in deze stijl hebben een rechtopgaande stam met takken en bladeren die naar buiten uitstralen in de vorm van een Japanse fan of een paraplu.

Kengai

 

Cascade stijl - Dit is een boom die in de natuur op of tegen een rotswand groeit en door sneeuw en wind eerst naar beneden groeit en dan weer naar boven. Kengai: het loof komt lager dan de pot.Han-Kengai: het loof komt niet lager dan de pot.

Chokkan

 

Rechtopgaande stijl - De stam is kaarsrecht en wordt naar boven toe smaller (taps). De takken van de bonsai moeten van onder naar boven korter en dunner worden en horizontaal van de stam af staan of iets naar beneden buigen. De wortels aan de stambasis liggen mooi verspreid. Het geheel moet in evenwicht zijn met de stam en de pot.

Yose-ue

 

Groepsbeplanting - Deze stijl kunnen we zien als een klein bos in een ondiepe schaal. Het moet de illusie wekken van een stukje boslandschap in miniatuur. Satsuki worden gebruikt om een bloeiend bos te kopiëren. Indien men Satsuki gebruikt voor een groepsbeplanting, moeten alle bomen van dezelfde soort zijn. De onderlinge afstand tussen de bomen moet verschillend zijn. Geen drie of meer bomen op eenzelfde lijn plaatsen. De stammen moeten variëren van dikte en hoogte. Het aantal bomen dient - bij een kleinere groepsbeplanting - oneven te zijn. Neemt men meer dan 15 bomen, dan is het niet meer zo belangrijk om vast te houden aan dat oneven aantal.

Neagari

 

Steltwortel stijl - De wortels van de neagari komen boven het grondoppervlak uit. Die naakte wortels geven de indruk dat de boom vele jaren is blootgesteld aan bodemerosie.

Sharimiki

 

Doodhout stijl - Een stijl van de boom, waarbij de stam overwegend uit dood hout bestaat. Deze stijl komt vooral voor bij jeneverbes en taxus waarbij de stam primair dood hout is, met één of twee levende lijnen langs de overgebleven takken. Gepaard gaande met Jin en Shari representeert deze stijl een krachtig en dramatisch beeld.

Moyogi

 

Gebogen opgaande stijl - De stam is licht gebogen en taps toelopend. De kroon van de boom ligt recht boven de stambasis. De takken zijn asymmetrisch verdeeld. De onderste takken moeten aan de buitenzijde van een kromming geplaatst zijn.

Sabamiki

 

Gespleten stam stijl - Meestal is de basis van de stam gespleten of uitgehold. In de natuur deze is stijl meestal te vinden in zeer oude bomen. In Bonsai kan Sabamiki een gevoel van hoge leeftijd toe te voegen aan de boom. Sabamiki kan op zowel loofbomen en coniferen voorkomen.

Bunjin-gi

 

'Literati' of geleerde stijl - Deze vreemde stijl wordt gekenmerkt door een slanke kronkelende stam met maar enkele spaarzame takken. De onderste takken zijn vaak dood en kaal gemaakt, maar de stam zelf is heel karaktervol. De stijl dankt zijn naam “literati” aan de penstreken van oude Chinese kunstenaars, die een boom bijna abstract weergaven. Hij wordt gekarakteriseerd door elegantie en sierlijkheid.

Sankan-gi

 

Meerstam stijl - Deze stijl kan drie, vijf of zeven stammen hebben van verschillende diameter, waarbij de stam vanuit één basis groeit. Als er drie stammen van verschillende diameter zijn, dan is het bedoeld als een vader, moeder, zoon relatie. Bomen met een slanke stam, zoals esdoorns en iepen zijn het best geschikt voor deze stijl.

Seki-joju

 

Wortels-over-steen stijl - Rotsbeplanting waarbij de wortels over de rots heen groeien en in de grond verdwijnen.

Ikadabuki

 

Vlot stijl - Deze stijl stelt een omgevallen boom voor, met de stam onder de aarde bedolven. De takken aan de bovenkant van de omgevallen stam groeien loodrecht als stammen omhoog.

Ishitsuki

 

Hangend-aan-een-rots stijl - Rotsbeplanting waarbij de boom groeit op de rots of de wortels zich aan de rots vastklampen in een klein kuiltje met grond.

Kabudachi

 

Meerstammige stijl - Dit is eigenlijk dezelfde stijl als de dubbelstam stijl (Sokan). Men spreekt echter pas van meerstammig als er drie of meer stammen uit dezelfde wortelhals ontspringen. Deze stammen kunnen niet uit elkaar worden gehaald, in tegenstelling tot de groepsbeplanting (Yose-Ue).

Netsuranari

 

Wortelvoet stijl - lijkt op een Yose Ue stijl, maar alle stammen zijn verbonden door één wortelstelsel. Bestaat uit een primaire boom met meerdere stammen, elk voortgekomen uit verschillende punten van het uitgestrekte wortels en uitgegroeid tot een boom.

Han-kengai

 

Half-cascade stijl - Dit is een boom die in de natuur op of tegen een rotswand groeit en door sneeuw en wind eerst naar beneden groeit en dan weer naar boven. Kengai: het loof komt lager dan de pot.Han-Kengai: het loof komt niet lager dan de pot.

Shohin

 

Miniatuur bomen - Bonsai worden ingedeeld in hoogtematen. De meest bekende zijn Mame (2-6 inch / 5-15 cm), Shohin (5-8 inch / 13-20 cm), Chiu (16-36 inch / 41-91 cm) en Dai (30-48 inch / 76-122 cm). Shohin bonsai worden vaak weergegeven op speciale tafels. Dit maakt het niet zozeer een stijl, maar meer een manier van presenteren.

Shakan

 

Hellende stijl - Bij een overheersende windrichting zal in de vrije natuur een boom naar één kant hellen, net zoals een boom die in de schaduw staat en naar de kant van het licht toe groeit. De stam helt over de hele lengte naar links of naar rechts. De stam kan zowel recht als bochtig zijn. Heel sterke wortels groeien in de richting van de hellende stam. De wortels onder de hellende stam worden daardoor in de grond gedrukt. Dit geeft de indruk dat de bonsai stevig in zijn pot verankerd staat.

Tanuki

 

Kunstmatige doodhout stijl - Tanuki is niet zozeer een stijl, maar meer een techniek voor het maken van bonsai om ze er ouder uit te laten zien dan ze werkelijk zijn. Een levende plant is tegen een stuk drijfhout aan gegroeid. Sharimiki is de oorspronkelijke stijl.

Sokan

 

Dubbelstammige stijl - Een dubbelstam ontstaat als een boom twee stammen ontwikkelt uit één enkele wortelhals. De splitsing van beide stammen aan de stambasis moet de vorm van een scherpe “V” hebben, en niet van een “U”. Eén stam daarvan domineert door zijn lengte of dikte. De kleinste stam moet maximaal twee derde van de hoogte van de grootste zijn. Ze vormen samen een gemeenschappelijke kroon, zoals we die ook in de natuur aantreffen.

Fukinagashi

 

Wind-gestriemde stijl - De voorstelling van deze stijl lijkt op een boom waar op dit moment de wind doorheen blaast. De gesteltakken blijven in hun positie, alleen de fijne vertakkingen en het loof staan in de windrichting.

Gokan

 

Vijf-Zeven-stam stijl - Deze stijl met een veelheid van stammen heeft meestal een oneven aantal stammen. Gokan (vijf stammen) en Nanakan (zeven stammen) verwijzen naar die bonsai met verschillende meerstammen, die elk sterker zijn dan de stammen van een Kabudachi.